Beste CLB-directie,
Beste coördinator gewicht,
Beste VWVJ-lid,
In december 2023 werd het startschot gegeven voor de uitbreiding van het aanbod in de zorg voor kinderen en jongeren met overgewicht of obesitas (van 2 tot en met 17 jaar). In deze nieuwsbrief kan je meer informatie vinden over wat dit betekent voor de toepassing van de 'Standaard Gewicht en de Aanbevelingen voor vroegdetectie en preventie van voedings- en gewichtsproblemen bij kinderen en jongeren (2018)’ in een CLB. Wil je je competenties versterken om bij te dragen aan de obesitasconventie vanuit je opdracht in het CLB? Dan vind je in de nieuwsbrief misschien de vorming die je zoekt.
Zorgtraject obesitas bij kinderen – wat is veranderd?
1. Uitbreiding van de terugbetaling voor de begeleiding door een diëtist. Op voorschrift van de huisarts of kinderarts, wordt terugbetaling voorzien voor kinderen en jongeren van 2 tot 17 jaar en wordt het remgeld afgeschaft. Kinderen en jongeren met overgewicht of obesitas hebben recht op 10 individuele sessies gedurende 2 jaar.
Meer info vind je via: Terugbetaling van diëtetiek voor kinderen met overgewicht of obesitas | RIZIV (fgov.be).
2. Extra aanbod voor de zorg van kinderen en jongeren met obesitas door de oprichting van Pediatrische Multidisciplinaire Obesitascentra (PMOC). Het aanbod voor kinderen en jongeren met obesitas wordt bepaald op basis van het gezondheidsrisico dat obesitas met zich meebrengt (dus niet enkel op basis van de BMI). Dit wordt bepaald aan de hand van de EOSS-P inschaling die breed kijkt naar metabole, mechanische, mentale en sociale gezondheidsrisico’s.
- Voor kinderen en jongeren met obesitas en een EOSS-P inschaling van 2 of 3 wordt gespecialiseerde begeleiding in een PMOC aangeboden (samen met een ambulant zorgtraject door de huisarts of kinderarts). Dit kan op verwijzing door de huisarts, kinderarts of de arts actief in de jeugdgezondheidszorg. Zie lijst van PMOC’s.
- Voor kinderen en jongeren met obesitas en een EOSS-P inschaling van 0 of 1 kan de behandelende huisarts of kinderarts de expertise van een PMOC inroepen.
Meer info vind je via: Zorgtraject obesitas bij kinderen: multidisciplinaire zorg voor een betere behandeling van uw jonge patiënten | RIZIV (fgov.be).
Wat betekent deze verandering voor het JGZ-aanbod van schoolgaande kinderen?
Afkapwaarden
Bij volwassenen werden de criteria voor overgewicht en obesitas bepaald door de Wereldgezondheidsorganisatie op basis van hun relatie op populatieniveau met een verhoogd risico voor gezondheidsproblemen. Vanaf een BMI van 25 spreekt men van overgewicht, boven 30 van obesitas. Bij kinderen worden de volwassen grenswaarden van 25 en 30 geëxtrapoleerd in BMI-voor-leeftijd referentiecurves.
Wie de Vlaamse BMI-curve voor meisjes en voor jongens vergelijkt met de afkapwaarde die het RIZIV hanteert, zal merken dat de afkapwaarden niet volledig overeenkomen. Dit is te verklaren door het feit dat de dataset waarop het RIZIV zich baseert (voor het nationaal beleid) niet dezelfde is als de dataset waarop de Vlaamse curves zijn gebaseerd. Het RIZIV berekende de afkapwaarde immers op de International Obesity Task Force (IOTF) dataset (een internationale populatie van 6 landen), terwijl de Vlaamse BMI-voor-leeftijd referentiecurves gebaseerd zijn op de dataset van de Vlaamse populatie die verzameld is bij het ontwikkelen van de Vlaamse groeicurves. Wees hiervan bewust als je informatie zou geven over de terugbetaling van een behandeling door een diëtist.
In de Standaard Gewicht wordt voor schoolgaande kinderen tot de leeftijd van 9 j 1m de gewichtsindex gebruikt als afkapwaarde voor overgewicht en obesitas (>120%: overgewicht, >140% obesitas) om o.a. te harmoniëren met het behandelcriterium dat toen gehanteerd werd. De Belgian Assiciation for the study of Obesity (BASO) heeft recent haar behandelcriterium voor kinderen vanaf de leeftijd van 2 jaar gewijzigd naar de BMI-voor-leeftijd referentiecurve. We zijn nieuwsgierig naar de wetenschappelijke inzichten die hiertoe geleid hebben en gaan hierover binnenkort in gesprek met de BASO. Momenteel blijven de criteria zoals vermeld in de Standaard Gewicht van toepassing.
Bijkomend aanbod voor CLB
De obesitasconventie erkent de belangrijke functie die de jeugdgezondheidzorg opneemt om kinderen met obesitas vroegtijdig naar de passende zorg te leiden. Na de vroegdetectie door CLB volgt een bijkomend aanbod om samen met de ouders/jongere uiteindelijk tot een gedeeld besluit te komen.
Ter opfrissing worden hieronder de doelstellingen van het bijkomend aanbod zoals beschreven in de 'Standaard Gewicht en de Aanbevelingen voor vroegdetectie en preventie van voedings- en gewichtsproblemen bij kinderen en jongeren' (2018) opgesomd:
- Installeren/bestendigen van een positief contact en een constructieve samenwerking;
- Kennisnemen van de attributies (verklarende factoren) van de ouders/de jongere, van de reeds ondernomen stappen en het effect ervan en van de positieve aspecten en perspectieven die zich aanbieden;
- Bespreken van wens tot verandering, de motivatie bij de ouders/de leerling;
- Een eerste aanzet tot (differentiaal) diagnose van een gewichtsprobleem, voedings- of eetprobleem of onderliggende pathologie;
- Inschatten van het gezondheidsrisico (EOSS-P) en de wenselijkheid tot verwijzing;
- Tot een gedeeld besluit komen waaronder zo mogelijk een verwijzing naar de behandelende arts.
Sinds de start van de obesitasconventie kunnen kinderen en jongeren met obesitas en een EOSS-P inschaling van 2 of 3 ook via de CLB-arts rechtsreeks naar een PMOC geleid worden. Samenwerking met de huisarts of kinderarts blijft steeds aangewezen indien de inschaling van de metabole aspecten van de EOSS-P noodzakelijk is om een EOSS-P van 2 of 3 uit te sluiten/te bevestigen. Bijkomend is de samenwerking belangrijk omwille van het ambulant zorgtraject dat de huisarts of kinderarts kan aanbieden tijdens de gespecialiseerde begeleiding door het PMOC.
Meer info over het bijkomend aanbod vind je in de praktijkleidraad (VWVJ, 2018).
Op zoek naar opleiding?
Wil je je verder verdiepen in het bijkomend aanbod door CLB? Wil je oefenen om de EOSS-P in te schalen en de ernst in te schatten bij signalen van eet- en gewichtsproblemen aan de hand van casussen? Dan kan je onze e-module ‘Tijdige detectie van eet-, voedings- en gewichtsproblemen, deel 2: bijkomend aanbod’ volgen. Via deze link kan je meer info vinden.
Ben je al vertrouwd met de motiverende gespreksvoering en met het bijkomend aanbod en wil je dit in groep verder inoefenen aan de hand van casussen? Dan kan je op 15-3 nog aansluiten bij de vorming ‘Opgroeiend en haperend eetgedrag’ die we samen met Eetexpert aanbieden. Zo leer je het groeigericht invoegen, de ernstinschatting bij signalen van eet- en gewichtsproblemen en de toeleiding naar begeleiding in de praktijk toepassen. Zie deze link voor meer info.
Ben je coördinator voor de Standaard Gewicht binnen je CLB? Bespreek dan zeker deze nieuwsbrief met je collega's.
Heb je als coördinator voor de Standaard Gewicht nog vragen? Dan helpen we je graag verder via onze helpdesk (info@vwvj.be).
Vriendelijke groeten,
Anouk Vanlander