Welke rol nemen verpleegkundigen op in de jeugdgezondheidszorg? En welke competenties zijn hiervoor nodig? In de schoot van de VWVJ nam een enthousiaste werkgroep van verpleegkundigen dit in 2013-2014 onder de loep. Dit mondde uit in het document "Profiel van de jeugdverpleegkundige". Dit profiel geeft niet enkel een identiteit aan de jeugdverpleegkundige, maar ook een houvast voor het management in de JGZ en opleidingen.
Het "Profiel van de jeugdverpleegkundige" (zie bijlage) gekaderd
Jeugdverpleegkundigen leveren een belangrijke bijdrage aan de jeugdgezondheidszorg (JGZ)
Zorgen voor de jeugd is een maatschappelijke opdracht en maakt gebruik van publieke middelen. Jeugdgezondheidszorg beoogt een optimale groei, gezondheid en ontwikkeling van de kinderen en jongeren. Het welbevinden van de jeugdige staat daarbij centraal. JGZ heeft aandacht voor normaliseren, de-medicaliseren en stimuleren van zelfmanagement. JGZ richt zich specifiek op ‘gezonde(1)’ kinderen en jongeren en de interactie met hun leefwereld(2). De aard van het werk situeert zich zowel in de individuele als in de collectieve preventie, op het continuüm van proactie/preventie, vroegdetectie en zorg. Multidisciplinaire samenwerking, zowel binnen het eigen JGZ-team als binnen de verschillende contexten waarin kinderen/jongeren zich bevinden, is een voorwaarde. Verpleegkundigen leveren hier een belangrijke bijdrage.
Naast de basisvaardigheden voor verpleegkundigen, vereist JGZ aanvullende competenties
Jeugdverpleegkundigen werken vanuit hun verpleegkundige basis(3) binnen het specifieke werkgebied JGZ. Werken in de JGZ vereist, naast de basiskennis en -vaardigheden, aanvullende competenties. In 2014 beschreef een werkgroep verpleegkundigen binnen de Vlaamse Wetenschappelijke Vereniging voor Jeugdgezondheidszorg de vereiste competenties voor verpleegkundigen werkzaam in diverse sectoren(4). Voor het profiel van de Jeugdverpleegkundige is de CanMEDS-systematiek gehanteerd voor de ordening van de competenties.
Het profiel biedt een identiteit voor de jeugdverpleegkundigen, een houvast voor het management in de JGZ en de opleiding
Enerzijds biedt het profiel een identiteit. Het brengt klaarheid in de basiscompetenties die nodig zijn voor de praktijk in een brede waaier van werkomgevingen binnen de JGZ. Het profiel zal een stimulans, ondersteuning en bescherming bieden voor de praktijk van de Jeugdverpleegkundige. Anderzijds heeft het profiel zijn betekenis voor het Human Resource Management in de organisatie. Het biedt een houvast voor functieomschrijvingen, persoonlijke ontwikkelingstrajecten, teamsamenstelling enz. Het profiel ondersteunt de realisatie van de missie van de organisatie. Ten slotte kan het voor opleidingen richtinggevend zijn.
We zijn ervan overtuigd dat het profiel aan een reële nood beantwoordt. We durven dan ook vragen er de nodige aandacht aan te willen besteden.
Moniek Dekeyser – voorzitter VWVJ
Karel Hoppenbrouwers – professor Jeugdgezondheidszorg KU Leuven
Monica Bulcke – werkgroep verpleegkundigen VWVJ – monica.bulcke@vwvj.be
(1) Gezondheid als het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven’
(2) Leefwereld: contexten gezin, gezinsvervangende instantie, kinderopvang, school en vrije tijd
(3) Definitie van verplegen volgens International Council of Nurses (2010) en de World Health Organization (2011): “Nursing encompasses autonomous and collaborative care of individuals of all ages, families, groups and communities, sick or well and in all settings. Nursing includes the promotions of health, prevention of illness and the care of ill, disabled and dying people. Advocacy, promotion of a save environment, research, participation in shaping health, policy and in patient and health systems management and education and also key nursing roles”
(4) Behalve verpleegkundigen van Kind en Gezin en CLB, verpleegkundigen werkzaam in (vooral) niet-curatieve sectoren , waar integratie van kinderen/jongeren met beperkingen een belangrijk doel is: (ambulante) revalidatiecentra, Medisch Pedagogische Instituten/Multifunctionele Centra, gehandicaptenzorg, centra voor ontwikkelingsstoornissen, verantwoordelijken kinderdagverblijven, ziekenhuisscholen, scholen buitengewoon onderwijs en wie weet de toekomstige Huizen van het Kind.