Leuven, 22 september 2017
Beste CLB-directie
Beste coördinator Standaard Vaccinaties
Beste VWVJ-lid en sympathisant
Zoals vermeld in de brief die het agentschap Zorg en Gezondheid begin juni 2017 naar de CLB verstuurde, blijft het vaccin ter bescherming tegen baarmoederhalskanker dat gratis aangeboden wordt door de overheid voor dit schooljaar Cervarix®. De overheidsopdrachten voor vaccins lopen telkens over een periode van 4 jaar en deze voor Cervarix® loopt dus tot eind juni 2018. Dit schooljaar zal de overheid een nieuwe openbare aanbesteding lanceren. Welk vaccin het dan wordt, is nu dus nog niet duidelijk.
Is er een reden tot ongerustheid om Cervarix® aan te bieden?
Drie beschikbare vaccins
Momenteel zijn 3 verschillende vaccins tegen HPV beschikbaar in België:
- Cervarix®: vaccin gericht tegen de HPV-types 16 en 18 (wordt gratis aangeboden door de Vlaamse overheid aan meisjes van het eerste secundair onderwijs)
- Gardasil®: vaccin gericht tegen de HPV-types 6, 11, 16, 18 (door het RIZIV terugbetaald voor alle meisjes van 12 jaar tot 18 jaar, kost voor de gewoon verzekerde burgers is 11,90 € per vaccin)
- Gardasil9®: vaccin gericht tegen de HPV-types 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52 en 58 (door het RIZIV terugbetaald voor alle meisjes van 12 jaar tot 18 jaar, kost voor de gewoon verzekerde burgers is 11,90 € per vaccin)
HPV-infectie is een noodzakelijke (maar niet de enige) voorwaarde om later baarmoederhalskanker te ontwikkelen. Onderstaande figuur geeft een overzicht van het relatieve aandeel van de verschillende HPV-types in het ontstaan van baarmoederhalskanker, en de rechtstreekse of onrechtstreekse bescherming die de drie beschikbare HPV-vaccins kunnen bieden.
Algemeen zijn de HPV-types 16 en18 (de twee oncogene types tegen dewelke de drie beschikbare vaccins rechtstreekse bescherming bieden) geassocieerd met 71% van de gevallen van baarmoederhalskanker. Het bi- en quadrivalente HPV-vaccin voorzien bijkomend in een zekere mate van kruisimmuniteit tegen de oncogene HPV-types 31, 33 en 45), die samen geassocieerd zijn met 13 % van de gevallen van baarmoederhalskanker. Ten slotte worden de HPV-types 31, 33, 45, 52 en 58 (die enkel in het 9-valent vaccin vervat zitten) samen geassocieerd met 18% van de gevallen van baarmoederhalskanker. Tegen deze oncogene types biedt het 9-valente vaccin rechtstreekse bescherming.
Figuur 1: Relatief aandeel van de verschillende types HPV in baarmoederhalskanker (WHO, 2016, HPV immunizationschedulesandstrategies — Background paper for SAGE deliberations)
Effectiviteit tegen baarmoederhalskanker
De bovenstaande cijfers in figuur 1 geven een beeld van de theoretisch te verwachten bescherming voor de drie beschikbare HPV-vaccins. De reële effectiviteit van een vaccin wordt echter bepaald aan de hand van de mate waarin met een vaccinatie de ziekte voorkomen wordt wanneer het vaccin in reële omstandigheden wordt toegepast.
Recent publiceerde de Wereldgezondheidsorganisatieop basis van de meest recente wetenschappelijke inzichten een position paper over HPV-vaccins (Human papillomavirus vaccines: WHO position paper, May 2017). Hierin besluiten ze dat de huidige evidentie suggereert dat de drie beschikbare vaccins tegen HPV over een vergelijkbare effectiviteit beschikken tegen baarmoederhalskanker.
Vaccinatiegraad
In haar recente systematische review besluit de WHO niet enkel dat HPV-vaccinatie zeer effectief is bij gevaccineerde personen, maar ook dat dankzij HPV-vaccinatie groepsimmuniteit optreedt in populaties met een hoge vaccinatiegraad (WHO, 2016, HPV immunizationschedulesandstrategies — Background paper for SAGE deliberations). Dit betekent dat in populaties met een hoge vaccinatiegraad de circulatie van HPV daalt.
Vlaanderen kent een hoge vaccinatiegraad tegen HPV (voor 91% van de meisjes werd in 2012 een volledig vaccinatieschema tegen HPV geregistreerd). Dit resultaat is mogelijk dankzij een populatiegericht gratis vaccinatieprogramma dat aangeboden wordt door de CLB. Uit het bovenstaande blijkt dat in de preventie van alle HPV-gerelateerde kankers Cervarix® een goed vaccin is. Er is geen reden om de strategie van dit schooljaar aan te passen en hierdoor gevaar te lopen dat de vaccinatiegraad in de doelgroep zou dalen. Willen ouders en jongeren ook bescherming tegen genitale wratten, dan dienen ze een vaccin te kiezen dat niet aangeboden wordt via het gratis vaccinatieprogramma.
Let op: er zijn geen gegevens gekend over “gemengde schema’s” waarin beide vaccins tegen HPV minstens eenmaal gebruikt worden. Wie met een bepaald vaccin begonnen is, vervolledigt dus best de begonnen vaccinatie met hetzelfde vaccin. Of indien wordt overgeschakeld, moeten er van het tweede vaccin ook 2 dosissen gegeven worden voor de leeftijd van 15 jaar.
Communicatie
In april 2017 heeft de overheid de website laatjevaccineren.be gelanceerd voor het grote publiek waarin alle informatie over vaccinatie te vinden is. Er is tijdens het laatste overleg van de Vlaamse vaccinatiekoepel afgesproken dat de overheid een communicatie over het HPV-vaccinatieprogramma zal voorzien op deze website.
Om ervoor te zorgen dat ouders en leerlingen de weg vinden naar de informatie op deze website, wordt laatjevaccineren.be nu ook vermeld in alle informatie- en toestemmingsformulieren voor vaccinatie op onze website. In de informatiebrief voor Cervarix werd ook de zin ‘Tegen de 2 meest voorkomende types kan gevaccineerd worden.’ vervangen door ‘Het vaccin beschermt tegen de 2 meest voorkomende types.’
De aangepaste brieven kunnen vanaf nu verspreid worden aan ouders en leerlingen die nog geen brieven hebben ontvangen.
Met vriendelijke groeten,
Anouk Vanlander, wetenschappelijk medewerker VWVJ
Prof. Karel Hoppenbrouwers, LUVAC (Leuvens Universitair Vaccinologie Centrum)