Open brief van de VWVJ
in weerwoord op het opiniestuk
"Kortzichtig ogenbeleid in ons onderwijs zal zich wreken"
van dr. Zarah Javdani, oogarts, in MediQuality van 30/09
Beste CLB-directie
Beste CLB-verpleegkundige, CLB-arts
Beste VWVJ-lid of sympathisant
Misschien las je het artikel "Kortzichtig ogenbeleid in ons onderwijs zal zich wreken" via MediQuality *... en fronste je meteen verontwaardigd de wenkbrauwen? Begrijpelijk.
Vandaar ons weerwoord op dit opiniestuk, dat we ook graag met jullie delen.
* artikels op MediQuality zijn vrij te raadplegen door artsen en apothekers die zich hiervoor registreren
In weerwoord op "Kortzichtig ogenbeleid in ons onderwijs zal zich wreken"
Hoezo kortzichtig ogenbeleid??
We vermoeden bij de auteur van dergelijk kritisch opiniestuk ‘onvoldoende zicht’ … op de oogscreening in ons land.
Daarom reiken we hiervoor graag een gepaste bril aan.
Hoe gebeurt de oogscreening bij kinderen in Vlaanderen?
De overheid subsidieert meerdere kwaliteitsvolle screeningsonderzoeken die aan alle kinderen kosteloos aangeboden worden. Sinds 2013 screent Kind en Gezin de ogen van alle kinderen in het consultatiebureau op afwijkingen die op termijn kunnen leiden tot een lui oog (amblyopie). Elk kind wordt tweemaal getest, eerst rond de leeftijd van 12-15 maand en nadien op 24-30 maand. Deze geautomatiseerde oogscreening is uniek, zeer performant en bijzonder kindvriendelijk: de verpleegkundige neemt met het toestel een foto van de ogen van het kind dat recht in de camera kijkt. Voor meer gedetailleerde informatie hieromtrent, zie onze VWVJ-nieuwsbrief van 15/06/2018.
Vanaf de start van de schoolloopbaan neemt het CLB (Centrum voor Leerlingenbegeleiding) de taak over. Sinds 2003 worden bij alle kinderen vanaf de eerste kleuterklas zowel amblyopie als amblyogene factoren, kleurzin- en dieptezichtafwijkingen doelgericht op weloverwogen leeftijden opgespoord. Naast de systematische oogonderzoeken op 3, 6, 9 en 11 jaar wordt bij 14-jarigen en oudere leerlingen de bepaling van de gezichtsscherpte op afstand aangeboden na actieve bevraging van visuele klachten of twijfel hierover (zie Standaard Visus voor het CLB).
Oogafwijkingen bij Vlaamse kinderen sneller opgespoord!
In september 2017 presenteerde de VWVJ tijdens het EUSUHM-congres in Leuven de resultaten van haar evaluatie van de oogscreening bij kinderen door Kind en Gezin en CLB. De analyse gebeurde op basis van de gegevens die tussen 2011 en 2016 door CLB-medewerkers geregistreerd werden n.a.v. het medisch consult in de eerste en tweede kleuterklas. Uit de evaluatie blijkt dat oogafwijkingen bij jonge kinderen in de loop der jaren steeds vroeger worden opgespoord. Zo neemt het aantal 4-jarigen met een bevestigde oogafwijking en met een visuele correctie toe, de proportie kleuters bij wie tijdens het eerste CLB-onderzoek een nog onbekende oogafwijking wordt gevonden, of die pas een bril kregen tussen het eerste en tweede CLB-consult is gedaald. Dit zijn duidelijke indicatoren van een performante vroegdetectie. Daarnaast toont de analyse aan dat kinderen op een vroegere leeftijd de nodige behandeling en visuele correctie krijgen: op 6 jaar tijd is de proportie van 3-jarigen die reeds een bril dragen op het tijdstip van het eerste CLB-onderzoek verdubbeld (cf. persbericht van Vlaams Minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin van 15/09/2017.
Dit alles bewijst precies het tegenovergestelde van wat dr. Zarah Javdani in haar opiniestuk beweert!
Deze analyse toont overduidelijk hoe belangrijk een populatiegerichte vroegtijdige screening in de preventieve gezondheidszorg is. De systematische screeningsprogramma’s naar amblyopie van Kind en Gezin en van het CLB verlopen volgens wetenschappelijk onderbouwde standaarden en zijn complementair en zeer goed op elkaar afgestemd. De kracht van deze organisaties is hun zeer groot bereik van kinderen en jongeren en de professionele uitvoering van het onderzoek. De VWVJ en de wetenschappelijke adviesgroep van beide screeningsprogramma’s (met experten uit de vier Vlaamse universiteiten) volgen uiteraard nauwlettend elke nieuwe evolutie op vlak van oogscreening op.
Criticism is easy but art is difficult
Graag nog even dit in herinnering brengen. Alvorens een screeningsonderzoek in Vlaanderen wordt geïmplementeerd, dient men aan tal van voorwaarden te voldoen, waaronder maatschappelijke relevantie en kosteneffectiviteit. Ik nodig Dr. Zarah Javdani uit om de rationale achter haar voorstel van nieuwe systematische oogscreening bij kinderen d.m.v. een uitgebreid oogonderzoek na cycloplegie door een gespecialiseerde arts én gesofistikeerde instrumenten (al dan niet in een “Eyebus”) te toetsen aan de geldende reeks van criteria (oorspronkelijk van Wilson en Jungner en ondertussen verfijnd en aangevuld (https://www.zorg-en-gezondheid.be/een-toestemming-vragen-om-een-bevolkin...).
Benieuwd naar wat de Commissie voor Bevolkingsonderzoek van het Agentschap Zorg en Gezondheid (die de kwaliteit van screeningsonderzoeken in Vlaanderen bewaakt) van haar argumentatie zal vinden…
Voor meer informatie:
Dr. Cécile Guérin, wetenschappelijk medewerker VWVJ (cecile.guerin@vwvj.be)
Dr. Katelijne Van Hoeck, coördinator VWVJ (katelijne.vanhoeck@vwvj.be)